Houd je woning koel met balansventilatie
Een gezonde en comfortabele woning heeft het hele jaar door een goede ventilatie nodig.
Een energie-efficiënte en effectieve manier om dit te doen, is met balansventilatie. Daarbij vervangt een warmteterugwinningssysteem (WTW) de inkomende lucht met hetzelfde volume aan uitgaande lucht, waardoor het binnenklimaat aangenaam blijft.
Veel mensen zijn zich niet bewust van de voordelen van balansventilatie. Met behulp van praktijkmetingen toont Bart Cremers, ventilatie-expert/-adviseur bij Zehnder, zien hoe balansventilatie het toenemende probleem van te veel verwarming in moderne woningen kan oplossen.
Een WTW-ventilatiesysteem gebruikt de warmte en kou die al in de woning aanwezig is opnieuw, via het warmteterugwinningstoestel.
In het verwarmingsseizoen wordt de warmte in de afgezogen lucht gebruikt om de frisse buitenlucht te verwarmen voordat deze in de woonruimte stroomt. Daardoor heeft de inkomende lucht bijna dezelfde temperatuur als de binnenlucht. Dit betekent dat minder energie nodig is om de gewenste ruimtetemperatuur te bereiken en dat er minder kans is op tocht.
Met balansventilatie blijft de woning in de winter warm, maar het levert ook voordelen op in de zomer. “Wanneer het tijdens het koelseizoen buiten warmer is dan binnen, wordt het systeem omgekeerd en wordt kou teruggewonnen. De warmte blijft buiten wanneer de verse lucht wordt gekoeld met behulp van de relatieve koelte van de afgezogen lucht.”
Stel dat het een koele zomeravond is en dat je wilt profiteren van de lagere temperatuur. Is dit mogelijk met balansventilatie?
Ja, met behulp van een onderdeel dat bekend staat als de bypass. Wanneer de bypass automatisch wordt geactiveerd, komen de binnen- en buitenlucht niet samen in het WTW-toestel, en vindt er dus geen warmtewisseling plaats. In plaats daarvan wordt warme binnenlucht afgezogen, terwijl koele buitenlucht in de woonruimte stroomt. Zo kun je optimaal gebruik maken van de natuurlijk beschikbare koele lucht zonder meer energie te gebruiken voor extra koeling. Dit wordt aangeduid met ‘passieve koeling’.
"Het gebruik van een bypass voor koeling is niet nieuw, maar de technologie is de afgelopen jaren verbeterd. In het verleden kon de bypass in twee standen worden gezet: open of gesloten. De bypass moest vaak handmatig worden geactiveerd. Ook werd hij vaak de hele zomer uitgeschakeld. Op hete zomerdagen en -nachten bleek dit contraproductief te zijn."
"Moderne systemen zijn beter ontworpen en activeren de bypass alleen wanneer het bijdraagt aan een aangename ruimtetemperatuur. Deze systemen zijn uitgerust met een modulerende bypass die zich automatisch aanpast, zodat het deels actief kan zijn afhankelijk van de omstandigheden.”
Te veel verwarming is een toenemend probleem, vooral in moderne, goed geïsoleerde woningen.
"Stel dat je een modern, goed geïsoleerde woning hebt met grote ramen op het zuiden en het is een zonnige lentedag. De buitentemperatuur is slechts 7 graden, maar de zon straalt de hele middag door de ramen. Zelfs bij deze lage buitentemperatuur zou de temperatuur in de woning gemakkelijk kunnen stijgen tot 25 °C. En wanneer de warmte eenmaal binnen, blijft die ook lang aanwezig."
Lost een bypass het probleem van te veel verwarming op? "Een klassieke open of gesloten bypass lost dit probleem niet op. Als je dit type bypass activeert, wordt het temperatuurverschil te groot. Op de aanvoerleidingen ontstaat condensatie, wat leidt tot vochtproblemen en tocht door de verse lucht.”
"Een slimme, modulerende bypass voorkomt te veel verwarming omdat hij gedeeltelijk wordt geactiveerd en zo de warmtewisseling in bepaalde mate behoudt. Daardoor stroomt koele, verse lucht de woning binnen en wordt condensatie en tocht voorkomen.”
Cremers onderzocht situaties waarin een slimme, modulerende bypass bijdraagt aan een comfortabel binnenklimaat. Hij concludeerde dat een dergelijk bypass nuttig is wanneer:
het buiten kouder is dan binnen;
het binnen warmer is dan het zou moeten zijn;
het niet het verwarmingsseizoen is (voorkomt activering van de bypass met gelijktijdige actieve verwarming).
Uit praktijkmetingen blijkt dat de bypass relatief vaak wordt geactiveerd. In de gemeten woning werkte de bypass meer dan de helft van de tijd binnen één jaar (zie afb. 1).
De schakeling tussen warmteterugwinning, koudeterugwinning en passieve koeling wordt automatisch aangepast afhankelijk van de omstandigheden. Dit is te zien in afb. 2, waarin alle uurgemiddelden voor één jaar (temperatuur van de aanvoerlucht en binnenlucht) in een grafiek zijn uitgezet.
Wanneer de bypass werd geactiveerd, lag de temperatuur van de aanvoerlucht dicht bij de buitentemperatuur. Wanneer warmte- of koudeterugwinning werd gebruikt, lag de temperatuur van de aanvoerlucht dicht bij de binnentemperatuur.
Dezelfde praktijkmetingen laten zien wat koudeterugwinning oplevert en welke rol de modulerende bypass speelt.
Afbeelding 3 laat zien dat zelfs in een hete zomer wanneer de buitentemperatuur 40 °C nadert (groene lijn), de aanvoerlucht (rode lijn) ongeveer 30 °C blijft dankzij de koudeterugwinning.
"Dat is nog steeds relatief warm, maar al veel koeler dan wanneer de verse lucht direct vanuit buiten zou stromen, bijvoorbeeld door ramen of roosters."
Uit de metingen blijkt dat de bypass wordt geactiveerd wanneer het buiten koeler is, waardoor te veel verwarming wordt voorkomen. Je kunt bijvoorbeeld zien dat de aanvoerlucht 's morgens van 7 tot 9 augustus bijna dezelfde temperatuur had als de buitenlucht. De metingen van de afgezogen lucht (gele lijn) tonen dat de temperatuur in de woning blijft dalen tot ongeveer 26 °C.
"Iedereen wil een duurzame woning en ik voorspel dat de Installatiebranche steeds meer zal overschakelen naar complete oplossingen voor het binnenklimaat."
"Door één systeem voor ventilatie, koeling en verwarming te gebruiken, kun je de optimale balans vinden tussen gezondheid, leefcomfort en energie-efficiëntie."
Balansventilatie is een eenvoudige manier om een woning goed geventileerd te houden en het hele jaar te zorgen voor een constante temperatuur.
Terwijl oudere systemen het nadeel van een beperkte bypass hebben, zijn moderne ventilatiesystemen flexibeler en kunnen beter worden ingesteld. Dit betekent dat huiseigenaren kunnen kiezen tussen omgevings- of koele lucht en het risico van te veel verwarming kunnen voorkomen.